„Nad Niemnem” E. Orzeszkowej w reż. J. Piaskowskiego i z dramaturgią H. Sulimy uznano najlepszym spektaklem jubileuszowych 45. Opolskich Konfrontacjach Teatralnych „Klasyka Żywa”. Najlepszy spektakl, indywidualna nagroda dla Reżysera i Dramaturga oraz specjalne wyróżnienie dla Zespołu Aktorskiego lubelskiego Teatru.
O nagrodę główną walczyło 10 najlepszych realizacji klasycznych polskich tekstów zrealizowanych w całej Polsce przez ostatnie 2 lata. Oprócz nagrody głównej im. Wojciecha Bogusławskiego nagrody indywidualne otrzymali także: za reżyserię Jędrzej Piaskowski, a za adaptację i dramaturgię powieści Hubert Sulima. Doceniony został także cały Zespól Aktorski Osterwy – specjalne wyróżnienie zdobyli za „umiejętność gry ironią”.
„Nad Niemnem” E. Orzeszkowej w reż. J. Piaskowskiego i H. Sulimy.
Foto: Malwina Majer
Eliza Orzeszkowa publikuje książkową wersję “Nad Niemnem” dokładnie 25-lat po wybuchu powstania styczniowego. Tłem powieści jest historia dwóch żyjących obok siebie rodzin szlacheckich – średnio zamożnych Korczyńskich i zubożałych, żyjących jak chłopi Bohatyrowiczów. Dzieli ich niemal wszystko: sposób życia, status społeczny i zamożność, ale łączy wspólna przeszłość – zbrojna walka ramię w ramię o wolną, lepszą Polskę – epoka wielkich, wspólnych marzeń, której kres położył upadek powstania. Ta kolejna narodowa katastrofa nie tylko przetrąciła życiorysy kilku pokoleń Polaków, ale też pogrzebała na wiele lat marzenia o ideach, które powstanie niosło na sztandarach ╴demokracji, równości i solidarności. Na tym tle rozwija się historia miłości Justyny i Jana najmłodszego pokolenia Korczyńskich i Bohatyrowiczów.
Na ponad siedmiuset stronach Orzeszkowa dokonuje rzeczy niezwykłej. Z nastrojów mrocznych, minorowych, z pejzażu upadku ducha narodowego i bólu porażki autorka wyprowadza obraz budujący, dający nadzieję, który zaszczepia w czytelniku wiarę w lepsze jutro. Tworzy niesamowicie głębokie portrety ludzi w czasach zwątpienia i beznadziei, a jednocześnie kreuje marzycielską, prawie utopijną wizję przyszłości. Jest w jej geście coś desperackiego i brawurowego jednocześnie, szczególnie na tle innych dzieł z kanonu naszej kultury narodowej. Orzeszkowa przekuwa skompromitowane bądź zawłaszczone symbole, motywy i obrazy w zbiór nowoczesnych wartości i idei, które łączą pod jednym sztandarem Polaków różnych pokoleń, poglądów i klas.
Spektakl Jędrzeja Piaskowskiego i Huberta Sulimy, podobnie jak powieść, nie jest naturalistycznym dokumentem historycznym, a raczej rodzajem patriotycznej baśni, kreowanego na scenie marzenia o nowej wspólnocie społecznej. Źródłem inspiracji dla konstruowania tej fantazji jest wnikliwe spojrzenie Orzeszkowej na naturę, której autorka poświęca wiele uwagi, jakby szukała w niej odpowiedzi czy ratunku. A także na wieś i całą szeroko rozumianą kulturę ludową, w tym na systemem wartości oparty na kulcie pracy, życiu w zgodzie z porządkiem natury oraz etosie chrześcijańskim.
Hubert Sulima
Realizatorzy
Adaptacja i Dramaturgia Hubert Sulima
Reżyseria Jędrzej Piaskowski
Scenografia/Kostiumy Anna Met
Muzyka Jacek Sotomski
Choreografia Szymon Dobosik
Reżyseria świateł Paulina Góral
Asystent reżysera Marta Ledwoń
Asystent scenografa Stefania Jabłońska
Inspicjent Monika Jabłońska-Sowa
Sufler Alina Jaszak-Kuduk
Obsada
Przemysław Gąsiorowicz – Anzelm Bohatyrowicz
Maciej Grubich – Jan Bohatyrowicz
Hanka Brulińska – Jadwiga Domuntówna
Krzysztof Olchawa – Bolesław Kirło
Jolanta Deszcz-Pudzianowska – Maria Kirłowa
Jolanta Rychłowska – Andrzejowa Korczyńska
Włodzimierz Dyła – Benedykt Korczyński
Edyta Ostojak – Emilia Korczyńska
Magdalena Zabel – Klotylda Korczyńska
Marta Ledwoń – Marta Korczyńska
Michał Czyż – Witold Korczyński
Daniel Salman – Zygmunt Korczyński
Justyna Janowska – Justyna Orzelska
Magdalena Sztejman – Teresa Plińska
Paweł Kos – Teofil Różyc
Wojciech Rusin – Zygmunt II August
Dymitr Harelau – muzyka na żywo